‘De lhbtq-emancipatie staat in Nederland nog in de kinderschoenen’ (Het Parool)

Het lijkt misschien alsof de emancipatie van lhbtq’s compleet is, in het onderwijs blijkt dat er nog een hoop te winnen is, stelt docent Daan Krahmer. Hij maakt zich zorgen over een conservatieve onderstroom bij jongeren.

Deze week verscheen een belangrijk onderzoek van de Anne Frank Stichting. In de klas, schreef de stichting, maken vier op de tien docenten antisemitisme mee. Dat is schrikbarend hoog, maar het is niet de grootste vorm van discriminatie in het onderwijs. 65 procent van de docenten hoort ‘grievende opmerkingen’ over de islam, 82 procent over lhbtq’s.

Deze getallen verschijnen in de week dat Beyoncé twee keer de Johan Cruijff Arena uitverkoopt. Met Renaissance – volgens muziekcritici hét album van 2022 – brengt Beyoncé een ode aan de zwarte lhbtq-gemeenschap die streed voor gelijke behandeling. Sommigen vonden daarom dat Beyoncé vorige week de Grammy voor album van het jaar moest winnen, niet Harry Styles. Maar zowel Beyoncé als Harry Styles is een duidelijke bondgenoot van de lhbtq-gemeenschap.

Met boegbeelden als Beyoncé en Harry Styles – en jaarlijks terugkerende feesten, succesvolle Netflixseries – lijkt het alsof de emancipatie van lhbtq compleet is. Wettelijk klopt dat. In januari werd artikel 1 van de Grondwet aangepast. Aan het rijtje godsdienst, ras en geslacht werd een verbod op discriminatie rondom seksuele gerichtheid toevoegt. Dat lijkt een eindpunt, zoals de afschaffing van de slavernij, in 1863, een wettelijk eindpunt leek voor tot slaaf gemaakten.

Conservatieve onderstroom
De werkelijkheid ligt genuanceerder. Zoals premier Mark Rutte tijdens zijn historische slavernijspeech benadrukte, werkt het verleden door in het heden van discriminatie en ongelijkheid. Iets vergelijkbaars lijkt te gebeuren bij het verbod op lhbtq-discriminatie. In 2023 leven we in een tijd van verbod op discriminatie én in een tijd waarin een groep zich in de identiteit bedreigd voelt door de gelijkschakeling van lhbtq.

Toen ik in 2022 doceerde aan de lerarenopleiding had ik een interessant gesprek met een aspirant-leraar. Aanleiding vormde mijn college over slavernij. De student zag het college, ondanks historische feiten, als ‘progressief’. Hij vroeg of ik deze stof ook bespreekbaar durfde te maken in een klas.

Hij vertelde over de conservatieve onderstroom bij jongeren, die ondergronds terrein lijkt te winnen. Een stroming die kijkt naar gidsland Amerika, dankzij internet en sociale media altijd dichtbij. Een stroming die veel boeken verbiedt, 41 procent gaat om lhbtq-personages. Die oproept tot geweld, regelmatig op gaybars. Een stroming die verworvenheden, als het recht op abortus, afschaft. In deze kringen is Ronald Reagan de held van de wereldgeschiedenis. Reagan was ook de president die de lhbtq-community, tijdens de aidscrisis, bespotte en ridiculiseerde.

Vrijheidsbeweging
Hoe je het ook wendt of keert, sinds de Marshallhulp van 1947, is de geschiedenis van Nederland verweven met Amerika. In 1865 schaft Amerika na een bizar bloederige burgeroorlog de slavernij af. In de jaren zestig van de twintigste eeuw laat president John F. Kennedy gelijkheid in de wet verankeren. Hij wordt vermoord, maakt de ondertekening niet meer mee. In 1969 komt met de Stonewall Riots een vrijheidsbeweging voor lhbtq op gang. De gay liberation movement bevecht de antihomopropaganda die door Amerika woekert.

In de jaren zestig beginnen ook de maatschappelijke verhoudingen in Nederland te veranderen. Zonder herinnering aan de oorlog profiteren jongeren van naoorlogse welvaart, creëren ze een eigen cultuur en bevragen ze normen en waarden. Pas als bisschop Wilhelmus Marinus Bekkers de anticonceptiepil toestaat, pas als de ontkerkelijking inzet, pas als de nieuwe partij D66 dwars tegen de verzuiling in gaat, begint de geschiedenis van lhbtq. Het is een jong verhaal.

Pas na de val van de Muur wordt in 1994 de Wet Gelijke Behandeling aangenomen. In 2001, het jaar van Fortuyn, wordt in Nederland het eerst homohuwelijk gesloten. Pas in 2008 doet voor het eerst een Amsterdamse burgemeester, Job Cohen, mee aan de Canal Pride. Dat jaar stappen ook voor het eerst drie ministers namens de regering op een boot.

Liefde
Vorige week sprak NRC een anonieme bron voor een artikel over Pim Lammers. De aanstichter van de Pim Lammersverkettering vertelde daarin over zijn drijfveren. Dat was er maar ééntje: lesmateriaal over seksuele diversiteit en lhbtq-onderwijs. Hoewel het bespreken van lhbtq in het onderwijs verplicht is, durven veel docenten er niet aan. Kijk naar de getallen van de Anne Frank Stichting, kijk naar Tim Hofman, die in 2019 de woorden van de rector van het Calvijn College in Goes op camera vastlegde: ‘Je mag wel homo zijn, maar niet homo doen’.

In veel landen is lhbtq nog altijd strafbaar, dodelijk zelfs. En ook dichterbij, in het Europa van Orbán, zijn bewegingen gaande die de invloed van minderheden willen negeren, ridiculiseren, terugdringen. Maar lhbtq is geen minderheid. Lhbtq gaat over liefde. En liefde is altijd groter dan haat. Altijd.

Voor Het Parool. 15 februari 2023. In de krant en online.