Kunst en cultuur zijn vitaal voor een gezond Nederland

We hebben een nieuw kabinet en een nieuwe minister van volksgezondheid, Ernst Kuipers. De persconferentie van 14 januari werd door minister-president Mark Rutte geopend: “u dacht misschien een nieuw kabinet, een nieuwe minister: ook een nieuwe manier van besluiten nemen, over corona en wellicht ook een andere manier van communiceren? En dat gaat ook gebeuren, maar niet meteen vandaag.” Toch veranderde de manier van communiceren met de komst van Kuijpers revolutionair: aan de zijde van Kuijpers stond een Digibord, waarop data getoond werden in overzichtelijke grafieken. Eén beeld zegt meer dan duizend woorden. De derde grafiek die in beeld kwam droeg een alarmerende titel: “eenzaamheid onder jongeren”. 

Er is de afgelopen jaren al veel veerkracht gevraagd van jongeren, de groep die nu hun vormende jaren meemaakt. Scholensluiting hier, scholensluiting daar. Hobbies en passies werden plots vervangen door geïsoleerd alleen zijn. Mentale gezondheid is ook gezondheid, straalde Kuijpers vrijdag duidelijk uit en mentaal gaat het met onze jongeren — tussen de 16 en 24 jaar volgens de persconferentie —  niet goed. Kuijpers meldde eerder die vrijdag dat het aantal zelfdodingen onder jongeren gestegen is. De minster bracht suïcide in direct verband met isolatie en afzondering. Tegelijkertijd besluit het nieuwe kabinet, ondanks de oplopende omicron besmettingen, te versoepelen. Winkels en sportgelegenheden mogen gelukkig weer open. Maar de cultuursector blijft, wederom achter in de rij, gesloten. Heftig, want juist de kunst- en cultuursector brengt mensen samen en kan zo dienen als medicijn tegen eenzaamheid.  

In onze moderne, meer seculiere samenleving, is cultuur geworden wat de kerk ooit was. Een theatervoorstelling over een interessant onderwerp, een show waarbij specifieke kleding centraal staat of een optreden van een favoriete band: het brengt jonge mensen, met dezelfde interesses en waarden, samen. In het theater, bij een komiek of op een festival: dáár ontstaat verbinding, vriendschap, liefde. Bovendien kun je tot inzicht komen, zoals: de gevoelens waar jij mee zit, die zijn mensenlijk, artiest en publiek voelen het ook. De Belgische psychiater Dirk de Wachter schrijft kunsten voor als het beste medicijn voor een zieke samenleving. “Je hebt de blik van anderen nodig”, schrijft de Wachter in Borderline Times, “om te leren kijken en je eigen conclusies te corrigeren. Dat is wat kunst doet, je leert hoe je je een beeld kunt vormen van de wereld en welke plaats je daarin zou kunnen innemen om van betekenis te worden voor anderen.”

Een tijdloze meme op internet draagt de titel: “a record a day, keeps the doctor away”. Als jongere heb je geen dokter nodig als je Froukje (20 jaar) hoort twijfelen omdat ze niet meer weet wie ze was voor het allemaal begon. S10 (21 jaar), in 2022 de Nederlandse inzending voor het songfestival, zingt: “We zijn gevormd door de schade, maar het moest zo”. Supervoorbeeld Billie Eilish (20 jaar) zingt cynisch over “haar toekomst”, een onderwerp dat ook Nederlandse jongeren, met een stikkende woningmarkt en tikkende klimaatcrisis, bezighoudt. Muziek, concerten, optredens — de kunst- en cultuurtak die vooral de doelgroep van 16-24 jaar aanspreekt — is onvervangbaar.

15 januari 2022, 8:06