‘Neutraal onderwijs’ betekent dat we aandacht moeten besteden aan de wandaden van de VOC (Trouw)
De regeringspartijen pleiten voor ‘politiek neutraal onderwijs’. Volgens geschiedenisdocent Daan Krahmer kunnen ze hun energie beter steken in het oplossen van het lerarentekort.
Je zou verwachten dat regeringspartijen BBB, PVV, NSC en VVD het lerarentekort hoogste prioriteit zouden geven in hun ‘herstelplan’ voor het onderwijs, maar nee. ‘Politiek neutraal onderwijs’ vinden ze veel belangrijker, afgaand op hun hoofdlijnenakkoord. Neutrale leraren dus, en neutrale lesboeken. Maar kan iemand me uitleggen wat dat dan voor docenten en boeken zijn?
Al langer klinkt angst voor de niet-neutrale docent. Nederland hoorde Thierry Baudet speechen over ‘al die linkse indoctrinatie in het onderwijs’. Baudet kwam met een meldpunt voor linkse docenten die ‘hun eigen ideologieën verspreiden onder leerlingen.’ Ook Geert Wilders ergert zich aan dit type leraar: ‘Zo moeilijk is het voor een leraar niet om ’s morgens zijn of haar politieke overtuiging samen met z’n jas aan de kapstok te hangen.’
Volgens Van Dale betekent neutraal ‘tussen de partijen in staand’. Het gewenste type leraar lijkt zo onpartijdig, tussen de politieke partijen in, als Zwitserland tijdens de oorlogen. Toch blijft neutraliteit ingewikkeld, met al die verschillende schoolvakken. Kunst, taal, bèta: wat neutraal voor het ene vak betekent, hoeft niet neutraal voor het andere vak te zijn.
Is het neutraal om de evolutietheorie als een van de theorieën te behandelen bij biologie? Werkt de docent die een jongen laat schilderen in pastelroze verftinten neutraal? Zijn verhaal-sommetjes bij wiskunde met meer mannen dan vrouwen neutraal?
Aandacht voor de genocide op Banda
Dan mijn eigen vak, geschiedenis. Vakdidactici pleiten voor multi-perspectieven of meerstemmigheid. Deze manier van denken is goed te illustreren met de VOC. Als eerste multinational met aandelen werd de VOC wereldberoemd als bedrijf dat op mondiale schaal debuteerde met het handelskapitalisme. Maar is het neutraal om de VOC daarom alleen vanuit dit perspectief te onderwijzen?
Wie een neutrale kijk op de geschiedenis van de VOC wil, besteedt ook aandacht aan de manier waarop VOC-gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen de lucratieve monopolie op nootmuskaat verwierf. Op de Banda-eilanden liet Coen brandstichten en genocide plegen. Het is onduidelijk of de PVV deze neutrale(re) weergave van de VOC in schoolboeken wenst. In het verkiezingsprogramma staat dat ‘de linkse haat waarin helden uit onze geschiedenis worden beschimpt wordt beëindigd’.
Er staat ook: ‘de excuses voor de politionele acties worden ingetrokken’. Maar waar blijft de aandacht voor de politionele acties (niet zo’n neutrale term trouwens) in het onderwijs? Vorig jaar liet de commissie-Bussemaker zien dat er amper les wordt gegeven over de geschiedenis van Indonesië, terwijl dat verleden wél twee miljoen Nederlands aangaat.
In schoolboeken is bijna iedereen hetero
Zoals die koloniale geschiedenis ontbreekt, missen ook andere onderwerpen in Nederlandse schoolboeken. Reformatorische lobbygroepen wisten thema’s als evolutie uit boeken te censureren, bleek een paar jaar geleden uit onderzoek van NRC; uitgevers gingen daarin mee om die markt niet te verliezen. In veel Nederlandse schoolboeken vind je daarom geen dinosauriërs of ‘ver doorgevoerde vormen van emancipatie’. En in Nederlandse schoolboeken is ongeveer iedereen hetero.
Vooral PVV en BBB lijken verontwaardigd over de inhoud van het Nederlandse onderwijs. Het AD onthulde dat Wilders en van der Plas zes uur spraken over ‘de vermeend doorgeslagen seksuele indoctrinatie’ op scholen.
Ook de seksuele voorlichting moet neutraler, staat nu in het hoofdlijnenakkoord. Vorming in levensvisie en politiek is aan de ouders, niet aan de school’, zegt de PVV, een uitspraak die doet denken aan de Amerikaanse wet ‘ouderlijk gezag in het onderwijs ’.
Hoe langer je over de roep tot neutrale leraren met neutrale lesboeken denkt, hoe meer vragen het oproept. Hopelijk kunnen we het weer over de echte onderwijsproblemen hebben. Zoals het rampzalige lerarentekort.
Dit artikel verscheen in Trouw op 8 augustus 2024.
