OPEN BRIEF: Waarom je wel creatief bent

OPEN BRIEF: Creativiteit helpt je door Corona tijd

“you need four hours of uninterrupted time to get one hour of good painting. That’s really true” – David Lynch 

Minister-president Rutte sprak maandag, voor het eerst in 47 jaar, het Nederlandse volk toe. Een historisch moment. Zijn boodschap was geen vrolijke. De maatregelen om Corona te bestrijden zijn “ongekend voor een land in vredestijd”. Dat vergt creativiteit. Want… hoe kan ik lesgeven… nu mijn leerlingen thuis zitten?!

De samenleving zit vol angst en verdriet. Naast de zorg, wordt ook het onderwijs extra belast. Docenten geven les op afstand, soms vanuit een leeg lokaal, vaker thuis, vanuit de woonkamer. Voor examenkandidaten leveren de aankomende examen extra stress en onzekerheid op. Het is zeker geen ideale situatie, maar de wil, die is er. 

Wellicht kan de Corona-crisis als een goede oefening gezien worden. In het boek 21 lessen voor de 21ste eeuw schrijft Yuval Noah Harrari over de impact van 21ste eeuwse verandering voor het onderwijs. “Omdat we geen idee hebben hoe de wereld en de banenmarkt er in 2050 zullen uitzien”, schrijft de historicus, “weten we ook niet echt wat voor vaardigheden mensen precies nodig zullen hebben” (Harrari, 2018, p. 320). Harrari legt daarom de nadruk op algemene vaardigheden, en vooral op het aanpassingsvermogen van mensen. Creativiteit, heet dat.

Misschien ben je nu afgehaakt. Of denk je sceptisch: zou ik best willen, maar stóp, ik ben niet creatief. Met dit soort gedachten doe je jezelf te kort. Als mens. Stephen Nachmanovitch, professor in creativiteit, stelt dat creativiteit helemaal geen talent is, maar een heel banale, menselijke eigenschap. Mensen kunnen beter worden in creativiteit: “artistic creativity won’t heal the horrors of the world, but it is a practice, and through practice we change the self, and the relationships of the self within things” (Nachmanovitch, 2019, p. 19). 

De afgelopen dagen hebben we veel voorbeelden gezien van docenten die zich kunnen aanpassen. Kijk maar hoe de lessen toch doorgang vinden. In de lespraktijk is de sfeer via Google Meet over het algemeen goed. Leerlingen werken mee. Digitale klassen zitten grotendeels vol. Collega’s gebruiken humor en het regent geweldige initiatieven. Juf Nina maakt bijvoorbeeld vrolijke filmpjes voor haar kleuters, Engels lerares Mevrouw Klaveren creëert hilarische social media sketches voor pubers en meneer Peels geeft natuurkunde radicaal anders. Overal is inspiratie. Dat is nodig, want dat de lessen er deze periode anders uit gaan zien, is hoe dan ook een gegeven. Je kan het zelfs verder trekken.

Want is het overbrengen van vastgestelde kennis op dit moment het allerbelangrijkste? In het geval van de examenklassen, zeker, maar jongere leerlingen zijn misschien meer gebaat bij de levenslessen die opgedaan kunnen worden tijdens de Corona-crisis. Heb het er eens over tijdens mentoruur met je leerlingen, bijvoorbeeld, in de vorm van een YouTube-achtige Q&A. Tijdens geschiedenis kun je het Coronavirus vergelijken met de Spaanse Griep uit 1918. Bij Nederlands kun je een schrijfopdracht geven waarin, om maar wat te noemen, de proloog van Rutger Bregman’s De Meeste Mensen Deugen, drie bladzijden waarin een nationale crisissituatie toegankelijk wordt omschreven, vergeleken kan worden met de Corona-crisis. Wat vlugge ideeën. Nu daag ik jou uit, beste lezer. 

Waarschijnlijk heb je over deze ideeën namelijk een mening. Heb je zelf een beter idee? Ga aan de slag. Misschien heb je geen beter idee, maar kan je bovengenoemde ideeën wel verbeteren. Ook dat is een uitstekend beginpunt. Als er zoiets bestond als een formule voor een creatieve les, dan zou ik deze met liefde delen. Nu. De waarheid is dat formules voor creativiteit niet lijken te bestaan. Ik lees graag boeken over creativiteit. Wat deze boeken gemeen hebben is het gebrek aan een creativiteitsformule. Maar er is hoop!

Probeer de Coronacrisis daarom zo te bekijken: drie weken thuisisolatie kan een mooie stimulans zijn voor Creative ontwikkeling, misschien wel creatieve bloei. Het bijzondere van een nationale ramp is dat alle neuzen even dezelfde kant opstaan. Corona verbindt. Scholen zijn gesloten tot 6 april, maar de toespraak van Rutte doet vermoeden dat het virus daarna niet verdwenen is. Dan hebben we het nog niet gehad over de economische nasleep van Corona en de pandemieën die eventueel, vanwege de klimaatcrisis, gaan volgen. De tijd van zekerheid is (even) voorbij. Creativiteit kan je redden in deze merkwaardige tijd.

Dit artikel verscheen ook in de Coronakrant.

LITERATUUR

Bregman, R. (2019). De Meeste Mensen Deugen. Amsterdam: De Correspondent. 

Nachmanovitch, S. (2019). The Art Of Is: Improvising As A Way Of Life. California: Novato.

Yuval Noah Harari (2018). 21 lessen voor de 21ste eeuw. Zutphen: druk Wilco. 

Questlove (2018). Creative Quest. New York: HarperCollins.