Wat een slangenmens met het lichaam kan, kan Caroline Polachek met haar stem (oor)
Het is 17 januari 2023, een dinsdag. Caroline Polachek klemt haar handen om een witte koffiemok. De ochtendzon schijnt haar woonkamer binnen, een ruimte met gigantische ramen, opgedeeld in vlakken met wit-houten panelen. Desire, I Want To Turn Into You, OOR’s plaat van 2023, is af. Nu denkt Polachek na over hoe haar geluid er visueel uit moet zien. ‘Ik werk nu aan het ideale podium-decor’, zegt ze. ‘Daarvoor kijk ik naar Japanse houtsneden. Het is een minimalistische kijk door het gebruik van platte afbeeldingen en grafische lijnen. Het podium moet een vulkanisch landschap worden. Vulkanen weerspiegelen onderdrukking voor me.’
Een bescheidde TikTok hit ten spijt, Nederlandse naamsbekendheid heeft Polachek in januari nog niet. Ik vraag of mijn leerlingen uit vwo 4 haar TikTok liedje kennen. ‘Wacht’, een leerling pakt haar telefoon en typt in zoekbalk van TikTok ‘Wów, meneer, zij is 37, dat is écht oud’, zegt de leerling die naar Lana Del Rey gaat als haar allereerste concert. Het Polachek liedje dat viral gaat op TikTok — So Hot You’re Hurting My Feelings — hebben de tieners nooit gehoord. ‘Snap ik’, lacht Caroline Polachek, down-to-earth, die avond. ‘Hun smaak is daar te goed voor.’
Dan is het 17 februari. ‘Caroline Polachek moet je nu leren kennen’, schrijft de Volkskrant, ‘als je een beetje bij wil blijven’. Haar naam is overal. Het is de vraag of Caroline Polachek de plotselinge interesse aan ziet komen. Drie keer begon Polachek een solocarrière. In april 2014 als Ramona Lisa en in 2017 als CEP. Onder haar geboortenaam vangt Polachek nu de blik van de wereld. Met muziekervaring sinds 2005 kopt ze dat succes in op een manier zoals debutanten dat zelden kunnen. En die plotselinge aandacht? In 2008 vroeg Apple om haar Chairlift liedje te mogen gebruiken voor de lancering van een iPod. Phoenix nam Chairlift mee op tour en Beyoncé wilde met haar werken. Het laat zien dat Polachek geen beginner is en geen vreemde voor plotselinge aandacht. Toch is het deze keer anders.
‘Avant-pop’ wordt Polacheks nieuwe muziek op Wikipedia genoemd. De muziek op Desire is als ambigue taalgebruik: er zijn meerdere interpretaties en duidingen mogelijk. De liedjes zijn toegankelijk en meezingbaar. Maar in de teksten zitten intellectuele lagen. ‘Iedere tekst moet over je heen komen’, zegt ze, ‘zoals het landschap over je heen komt als je in de metro zit. Het is ambient-lyric-writing.’ Soms is er wat activisme in te vinden. ‘I’m so invisible’, zingt ze in het onweerstaanbare Bunny Is a Rider. ‘I feel like a lady’. En in Pretty In Possible: ‘how does it feel, to be so, you know, rich.’
Dan is het op 24 februari tijd voor de show in Paradiso. Desire, I Want To Turn Into You iself dagen oud. Terwijl online nog wordt gevochten om Wonka’s Gouden Tickets, wordt bij de merchtafel een Hitkrant-achtige poster met handtekening verkocht. Caroline Polachek verschijnt voor een rij smeulende vulkanen op het podium. De bezoeker naast me staat op het punt van flauwvallen. Een ander doet niet aan zingen of schreeuwen. De bezoeker krijst alles mee. Polachek wordt onthaald als een tieneridool voor twintigers en dertigers. In Paradiso weerspiegelt Caroline Polachek niet de tijdgeest. Ze is de tijdsgeest.
Op het podium vraagt Polachek veel van zichzelf. Niet bij elk nummer, maar bij elke zin heeft Polachek choreografie bedacht. Regelmatig verwijst ze naar de beelden uit haar video’s, die weer volop verwijzen naar klassieke mythologie. En die zang! Live hoor je hoe Polachek van hoog naar laag duikt. Uithaalt, een stukje rapt en hoger stijgt dan geclassificeerd wordt als kopstem. Het publiek kan haar niet nazingen. Zo wordt het toch stil, in een verder bruisend Paradiso. Tussen de rookwolken die uit de koppen van de vulkanen zweven verandert Polachek zelf een beetje in een mythe.
Live krijgt Polachek zo een dimensie die op plaat meer verborgen is: wat een slangenmens met het lichaam kan, kan Polachek met haar stem. Maar dan moet de stem wel meewerken, natuurlijk. Vlak voor Best Kept Secret, het tweede en laatste Nederlandse optreden in 2023, lijkt Polacheks stem het te begeven. Last-minute worden optredens in Parijs en Dublin afgezegd. Het is even spannend, maar ‘Dutch miracle’ BKS gaat door. Festivalgangers zien een artiest die overeind blijft, hoewel de kracht in haar stem soms als een knipperende lamp uitvalt. In het midden van het concert gebeurt iets speciaals: Polachek buigt extase om in dromen.
‘Uiteindelijk ben ik geïnspireerd door het feministische triphop geluid uit de jaren ’90’, zegt Polachek. ‘Ik heb een tijd Massive Attack’s Teardrop gecoverd. Dat nummer is god-level, absolutely god-level. Je kunt jezelf er in verliezen. Je weet dat Elizabeth Fraser in de studio zat op het moment dat haar vriend Jeff Buckley overleed, toch? Ik wilde iets maken zoals Teardrop me liet voelen.’ Dan heeft ze het weer over vulkanen: ‘Ik ben totaal gefascineerd door steden die gebouwd worden aan de voet van een actieve vulkaan. Dat is de acceptatie van leven met het besef van een plotselinge dood en destructie. Dat is prachtig, poëtisch.’
Ondertussen ontdekt een nieuwe generatie Chairlift. In de zoete zomerhit Heartstopper, een tienerromance van Netflix op een Engelse middelbare school, is Caroline Polachek te horen in de seizoensfinale. Het is de vraag of Polachek lang stil staat bij de renaissance van haar vroege liedje. Polachek sluit het jaar af met een nieuwe, Dang. Het is een extreem, geometrisch nummer, meer richting Jlin en — vooral — Sophie, de grensverleggende producer die in 2021 door een tragisch ongeluk stierf. Terwijl de Nederlandse muziekwereld 2023 het jaar van Desire, I Want To Turn Into You noemt, verlaat Caroline Polachek haar eiland, zeilend naar open zee.
Voor OOR 12.
